Podstawowym dokumentem, który powinien znajdować się na budowie przez cały okres jej trwania, jest dziennik budowy. Zapisy w nim umieszczane powinny odzwierciedlać przebieg robót oraz wszystkie zdarzenia i okoliczności, mające znaczenie dla oceny prawidłowości wykonywanych prac.
Dziennik budowy należy zarejestrować w odpowiednim organie nadzoru budowlanego jeszcze przed rozpoczęciem budowy. Za prowadzenie i przechowywanie dziennika odpowiedzialny jest kierownik budowy, ale prawo dokonywania wpisów mają:
W dzienniku powinny być odnotowywane najważniejsze informacje dotyczące przebiegu budowy, m.in.:
Po zakończeniu budowy oryginał dziennika jest przekazywany do właściwego organu nadzoru budowlanego wraz z dokumentacją powykonawczą, kopię zaś zatrzymuje inwestor, który powinien ją przechowywać w użytkowanym obiekcie.
Pozostałe dokumenty, które kierownik budowy powinien przechowywać na terenie budowy, to egzemplarz projektu budowlanego (i wykonawczego, jeśli został przygotowany) oraz wszystkie inne dokumenty stanowiące podstawę do wykonywania prac, czyli pozwolenie na budowę, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, operaty geodezyjne i książka obmiarów. W przypadku prowadzenia budowy metodą montażu konieczny jest także dziennik montażu. Dokumenty te powinny być udostępniane na żądanie przedstawicieli uprawnionych organów (nadzór budowlany, straż pożarna, policja, straż miejska itp.).
Dziennik budowy należy uzyskać w organie, który wydał decyzję o pozwoleniu na budowę. Powinien on zostać wydany w przeciągu 3 dni po złożeniu wniosku o jego wydanie. Wniosek taki może zgłosić inwestor, właściciel lub działający w ich imieniu pełnomocnik. Wydanie dziennika robót inwestorowi i właścicielowi jest darmowe, w przypadku pełnomocnika kosztuje 17zł. Należy pamiętać o tym, że prowadzenie budowy bez dziennika może grozić grzywną 500 zł, a kierownik budowy może odpowiadać prawnie za jego brak.
Warto zapoznać się ze wspomnianym już Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 108, poz. 953 z późn. zm.). Dokument ten zawiera wzór dziennika budowy.
Do dziennika budowy dostęp mają: właściciel, inwestor, projektant, kierownik budowy i robót budowlanych, inspektor nadzoru inwestorskiego, osoby odpowiedzialne za pomiary geodezyjne i pracownicy organów uprawnionych do kontroli robót.
Dziennik posiada format książki A4 i podwójne strony – oryginalną i kopię. Obowiązkiem organu wydającego dziennik budowy jest oznaczenie pieczęcią każdej strony, w celu zapobiegnięcia oszustwom. Na stronie tytułowej powinna zostać umieszczona data wydania, liczba stron i numer, a także dane inwestora, właściciela i kierowników budowy. Dodatkowo strona tytułowa powinna zawierać informacje na temat prowadzonych robót budowlanych, adresu i daty i numeru wydania pozwolenia na budowę.
Kolejne strony służą do notowania informacji na temat prowadzenia robót budowlanych i ewentualnych nieprawidłowości. Każdy wpis powinien być opatrzony datą i danymi osobowymi osoby, która dokonała wpisu. Jeśli w trakcie budowy ma miejsce inspekcja z organów nadzoru budowlanego, należy to również udokumentować i wpis ten powinien zostać podpisany przez osoby dokonujące inspekcji.
Wszystkie wpisy nanoszone do dziennika budowy powinny być trwałe i czytelne, zamieszczone zarówno na stronach oryginalnych, jak i kopiach. Wpisy powinny być umieszczane w sposób chronologiczny i ciągły, by uniemożliwić dodawanie kolejnych adnotacji po czasie. W razie popełnienia błędu, zły wpis należy skreślić tak, by w dalszym ciągu był czytelny, podać przyczynę korekty i poniżej umieścić prawidłowy wpis.
Zamknięcie dziennika budowy także powinno być opatrzone odpowiednim wpisem, tak samo jak kontynuacja dziennika budowy w kolejnym tomie.
Dziennik budowy jest niezwykle ważnym dokumentem, należy więc przechowywać go w bezpiecznym miejscu, bez dostępu osób postronnych.
Uprawnienia do prowadzenia dziennika budowy mają tylko i wyłącznie ściśle określone osoby. Wymienione są one w paragrafie 9 ust.1 wspomnianego wyżej rozporządzenia i są to: inwestor, projektant, kierownik budowy i robót (jeśli jest wskazany), inspektor nadzoru inwestorskiego, uprawniony geodeta, pracownik nadzoru.
Jeśli w trakcie budowy dojdzie do zmiany kierownika, to adnotacja o tym powinna zostać umieszczona w dzienniku, wraz ze wpisem dotyczącym aktualnego stanu robót i zabezpieczenia przekazywanej budowy. Wpis ten powinien być podpisany przez starego jak i nowego kierownika.
Po zakończeniu prac budowlanych kierownik budowy powinien dokonać w dzienniku budowy specjalnego oświadczenia o zgodności przeprowadzonych robót z projektem, pozwoleniem na budowę i przepisami prawa. Jeśli nastąpiły jakiekolwiek odstępstwa od pierwotnego planu, również powinno się to znaleźć w podsumowaniu.
Po zakończeniu robót i zamknięciu dziennika budowy należy złożyć zawiadomienie do odpowiedniego organu o zakończeniu prac budowlanych lub złożyć wniosek o wydanie pozwolenia na użytkowanie. Do jednego i drugiego należy dołączyć dziennik budowy. Koniecznie powinien być to oryginał, gdyż jest to, zgodnie z prawem budowlanym, cześć dokumentacji budowy.
Kopia dziennika stanowi część dokumentacji po wykonawczej i zgodnie z przepisami prawa budowlanego powinna ona zostać w posiadaniu użytkownika obiektu budowlanego.
Dziennik budowy jest dokumentem urzędowym i domniemywa się w nim prawdziwość informacji zawartych, ale tylko i wyłącznie jeśli jest on prowadzony zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
Niestety nie ma żadnych informacji co robić jeśli dziennik budowy zaginie. Nie uwzględniono możliwości ubiegania się o uzyskanie duplikatu tego dokumentu. Jedynym rozwiązaniem jest wystąpienie o uzyskanie nowego dziennika dla tej samej inwestycji.
Należy to zrobić niezwłocznie po zaginięciu. Po otrzymaniu nowego dokumentu należy go starannie wypełnić, odtwarzając przebieg prac budowlanych od początku inwestycji do momentu zaginięcia dziennika.
Jeśli dziennik budowy prowadzony jest regularnie, nie ma żadnych problemów. Kłopoty zaczynają się wtedy, gdy dziennik wypełniany jest okazyjnie lub nieregularne. Zdarza się, że zostają pomylone daty i prace, które muszą być wykonane później, pojawią się z datą wcześniejszą niż np. wylanie fundamentów. W czasie kontroli inwestor może się liczyć wtedy z karą finansową.